Czym są fundamenty gry? Piłka nożna - zasady gry

Fundamenty Gry określane są jako zbiór zasad dających zawodnikom możliwość szybkiego rozwiązania problemów taktycznych, z którymi spotykają się w sytuacjach boiskowych. Tworzą one przenikające się struktury funkcjonowania na boisku, uzupełniając się i tworząc jednolitą całość. Ich szczegółowość zależy od rodzaju fundamentu. Występują one w dwóch fazach – atakowania oraz bronienia.

Do tych, które zalicza się w fazie ofensywnej należą: postęp, ofensywna asekuracja, mobilność, przestrzeń oraz jedność ofensywna. W defensywie natomiast są to: powstrzymanie, defensywna asekuracja, równowaga, koncentracja oraz jedność defensywna.

Fundamenty Gry w ofensywie

Postęp

Pierwszym fundamentem w ataku jest postęp, który objawia się w działaniu zawodnika z piłką w kierunku bramki przeciwnika. Jest to jeden z dwóch fundamentów ofensywnych w ataku, który jest realizowany z piłką, oraz jedyny, którego zawodnik nie realizuje bez piłki. Zawodnik prowadzący piłkę, chcąc wykorzystać niezajmowane przestrzenie, a więc te, które są dla przeciwnika przestrzeniami większego ryzyka, zbliża się do bramki, poszukując jednocześnie najlepszej sposobności do kontynuowania swoich działań ofensywnych. Celem wpisującym się w ramy postępu jest także destabilizacja organizacji obronnej przeciwnika. Do najczęściej spotykanych podczas gry akcji w zakresie fundamentu postępu możemy zaliczyć prowadzenie piłki oraz wykonywanie dryblingu w pojedynku 1×1 z przeciwnikiem w celu redukowania dystansu od bramki przeciwnika, a także w celu stworzenia dogodnej sytuacji do podania piłki lepiej ustawionemu koledze.

obrona w piłce nożnej

Ofensywna asekuracja

Fundament ten charakteryzuje się wsparciem zawodnika z piłką, a także zapewnieniem możliwości sekwencji do gry w działaniach ofensywnych. Zadania zawodnika, który realizuje fundament ofensywnej asekuracji, możemy podzielić na te, które odnoszą się do bezpośredniego ataku na bramkę przeciwnika, oraz na te, które pozwalają przygotować się do działań następczych, na wypadek utraty piłki przez zespół. Do pierwszych należy zmniejszanie presji na zawodniku z piłką, zapewnienie wsparcia prowadzącemu piłkę poprzez ustawienie się w taki sposób, aby możliwe było zaoferowanie jak najszerszego spektrum rozwiązań wspierających kontynuację gry, tworzenie przewagi liczebnej w centrum gry czy też stałe zaburzanie równowagi w organizacji defensywnej rywala. Realizacja fundamentu ofensywnej asekuracji to także działania, które pomagają zabezpieczyć się na wypadek utraty piłki, a zatem w szczególności ustawienie się w odległości od zawodnika z piłką, pozwalające na podjęcie bezpośrednich działań defensywnych.

Mobilność

Fundament mobilności to niemal każde działanie zawodnika bez piłki „na plecach” przeciwnika, który tworzy ostatnią linię defensywy. Głównym celem wykonywania tego fundamentu jest otrzymanie piłki za plecami rywala, wchodząc w wyżej opisaną przestrzeń. Aby doprowadzić do tej sytuacji, zawodnik może poruszać się zbieżnie, a więc bezpośrednio w kierunku bramki przeciwnika oraz rozbieżnie, w stosunku do linii końcowej, oczekując na najlepszy moment do zmiany kierunku biegu w stronę bramki rywala. Kolejnym celem zawodnika wykonującego fundament mobilności jest zwiększenie efektywnej przestrzeni gry, natomiast może się to odnosić tylko i wyłącznie do głębokości boiska. Efektywną przestrzenią gry nazywamy przestrzeń, która pozwala drużynie pozostającej przy piłce realizować zadania ofensywne, tak aby doprowadzić piłkę do miejsc z największym zagrożeniem dla rywala. Można więc uznać, że zawodnik wykonujący mobilność ma na uwadze nie tylko otrzymanie piłki dla kontynuowania indywidualnej akcji ofensywnej, ale także pomoc zawodnikom, którzy są na lepszych pozycjach do otrzymania podania lub wprowadzenia piłki
w okolice bramki przeciwnika.

Przestrzeń

Jest to drugi z fundamentów ofensywnych, który może być realizowany przez zawodnika z piłką. Przestrzeń z piłką jest uzupełnieniem postępu na wprost lub po przekątnej w odniesieniu do bramki i linii końcowej przeciwnika, bowiem zawodnik wykonujący ten fundament prowadzi piłkę wszerz boiska lub w kierunku własnej bramki. Głównym celem tego fundamentu jest zdobycie dodatkowego czasu, który można wykorzystać na wybranie najbardziej odpowiedniego rozwiązania dla danej sytuacji boiskowej. Przestrzeń realizowana bez piłki rozpoczyna się w chwili odzyskania piłki przez drużynę. Odnosi się do wszelkiego rodzaju ruchów zawodnika w celu stworzenia możliwości otrzymania piłki od kolegi z zespołu. Należy stwierdzić, że jest to pozycjonowanie na boisku własnej osoby przy stworzeniu maksymalnie możliwego dystansu od zawodnika z piłką, który jednak pozwala na kontynuowanie gry. Zawodnik wykonujący przestrzeń, tworzy ją nie tylko dla siebie. Jego inicjatywą bardzo często jest także wytworzenie przestrzeni dla zawodnika z piłką poprzez zwracanie na siebie uwagi przeciwnika, co utrudnia mu bliskie krycie. Zawodnicy realizujący przestrzeń bez piłki pozostają pomiędzy linią piłki a linią ostatniego obrońcy.

Jedność ofensywna

Zawodnicy realizujący fundament jedności ofensywnej biorą pośredni udział w grze. Odpowiadają głównie za to, aby drużyna trzymała się w bloku — zarówno w głębokości, jak i w szerokości boiska. Są swego rodzaju podporą na wypadek, gdyby akcja ofensywna zakończyła się niepowodzeniem i przeciwnik odzyskał piłkę, rozpoczynając atak. Nie biorą bezpośredniego udziału w odbiorze piłki zaraz po stracie, ale ich zachowanie jest istotne z punktu widzenia odzyskania stabilizacji obronnej i przygotowania drużyny do działań obronnych. Pozostając w ataku, zachowanie zawodników wykonujących działania jedności ofensywnej zbliża drużynę do centrum gry poprzez zmniejszenie dystansu pomiędzy zawodnikami drużyny atakującej oraz wywiera pozytywną presję na zawodnikach powyżej linii piłki w celu sprawniejszego przemieszczania się na połowę rywala. Tym samym zmniejsza się przestrzeń gry na połowie przeciwnika.

Fundamenty Gry w defensywie

Powstrzymanie

Fundament powstrzymania występuje w centrum gry i jest określane jako działanie 1×1 w obronie. Polega na odbiorze piłki przeciwnikowi, który jest w jej posiadaniu. Podstawowym celem zawodnika w fazie bronienia nie jest opóźnianie działań drużyny przeciwnej, a możliwie jak najszybszy odbiór piłki. Zawodnik świadomie wykonujący powstrzymanie, będzie miał też na uwadze rozstawienie partnerów drużyny oraz stan zorganizowania zawodników broniących. Jego działanie obejmuje również powstrzymanie zawodnika z piłką, w celu uzyskania czasu dla partnerów z drużyny na znalezienie pozycji odpowiedniej do wykonania asekuracji.

Defensywna asekuracja

Fundament ten odnosi się do działań zawodników pozostających w centrum gry lub tych, którzy pozostając w bliskiej odległości, kierują się do wewnątrz, aby móc stworzyć przewagę liczebną w centrum gry w działaniach ofensywnych. Zadania, za które bierze odpowiedzialność zawodnik wykonujący defensywną asekurację, można podzielić na fizyczne i mentalne. Kontekst fizyczny dotyczy wszelkiego rodzaju obecności i realizacji wsparcia, którego celem jest odbiór piłki. Zastosowanie działania wchodzące w skład defensywnej asekuracji to także podjęcie próby ukierunkowania zawodnika prowadzącego piłkę do stref z mniejszym zagrożeniem. Mentalny aspekt to natomiast udzielanie pomocy na płaszczyźnie psychologicznej, poprzez zapewnienie realizującego powstrzymanie o wsparciu drugiej osoby i podtrzymanie świadomości, że w przypadku niepowodzenia jego działań obronnych, kolejna osoba zadziała skuteczniej.

Równowaga

Wyróżnia się dwa zadania w ramach Fundamentu Równowagi. Pierwszym z nich jest kontrolowanie bocznych stref centrum gry, a także kontrola tzw. drugiej linii podania. Warto też zwrócić uwagę, że równowaga w tym kontekście dotyczy tylko i wyłącznie zapobiegania inicjatywie przeciwnika o przemieszczeniu się do przestrzeni następnego sektora w celu otrzymania piłki, gdyż w przypadku, kiedy zawodnicy drużyny przeciwnej pozostaną w tym samym sektorze, opisywane działania będą dotyczyć działań fundamentu defensywnej asekuracji. Drugie zadanie to równowaga odzyskania, odnosi się ona do zawodników znajdujących się bliżej bramki przeciwnika niż piłka, do których założeń należy bezpośredni atak na zawodnika prowadzącego piłkę w celu jej odebrania lub działanie absorbujące uwagę przeciwnika, utrudnianie działań ofensywnych zawodników znajdujących się w centrum gry.

Koncentracja

Zadaniem tego Fundamentu jest zagęszczenie najważniejszego sektora na boisku – środkowego. Fundament ten charakteryzuje się zachowaniem zawodników, które pozwala im na znalezienie się pomiędzy linią piłki a bramką. Najczęściej realizowany jest on przez zawodników pozostających pomiędzy linią defensywy a zawodnikiem/zawodnikami, którzy bezpośrednio wspierają działania defensywne zawodnika wykonującego powstrzymanie na przeciwniku „przy piłce”. Innym celem jest także tworzenie kolejnej zapory dla drużyny atakującej, co ma prowadzić do przeniesienia działań ofensywnych do bocznych sektorów – mniej niebezpiecznych w kontekście utraty bramki przez drużynę broniącą.

Jedność defensywna

Ostatni Fundament defensywny to kolektywne funkcjonowanie drużyny w obronie. Działania fundamentu mają ułatwić organizację obronną drużyny, a także przygotować do ewentualnych następczych działań w ataku. Główne cele fundamentu jedności defensywnej to stworzenie bloku, który działając jako kolektyw, będzie współodpowiedzialny za realizowanie działań obronnych, oraz zmniejszenie przestrzeni gry przeciwnika (w ramach długości i szerokości boiska). Bardzo ważne jest też zapewnienie stabilności przestrzennej pomiędzy formacjami i sektorami. Zawodnicy realizujący opisywany fundament są odpowiedzialni za tworzenie linii pomocniczych wpływających na zachowanie partnerów ulokowanych w centrum gry. Zadaniem zawodników jest również obserwowanie i odpowiednie kontrolowanie zawodników pozostających poza centrum gry na wypadek, gdyby prowadzący piłkę zdecydował się posłać ją w miejsce odległe od obecnego centrum gry. Poprawnie wykonane działania fundamentu jedności defensywnej znajdą odzwierciedlenie w możliwości włączenia większej liczby zawodników do centrum gry i bezpośredniego działania w celu odzyskania piłki, w odniesieniach przestrzennych dotyczących jedności defensywnej pozwolą też na sprawniejsze przejście do działań kolejnych — zarówno w defensywie, jak i ofensywie, tuż po odzyskaniu piłki.